Pankreas kanserlerinin %10-15 kadarında genetik nedenler, %5-10 kadarında ise kalıtsallık yatmaktadır. Diğer bir deyişle, birçok (%75-80) pankreas kanseri hastasında genetik ya da kalıtsal nedenler rol oynamamaktadır.
Pankreas kanseri riskini arttıran genetik nedenler
- Kalıtsal meme/over kanseri sendromu (BRCA1, BRCA2 mutasyonları) (%3-5 risk)
- Ailesel atipik multipl mole melanom sendromu (%10-19 risk)
- Peutz-Jeghers sendromu (%11-36 risk)
- Familyal adenomatöz polipozis sendromu (net veri yok)
- Lynch sendromu (%4 risk)
- Kalıtsal pankreatit (%25-40 risk)
- Ataxia Telenjektazi (net veri yok)
- Li-Fraumeni sendromu (net veri yok)
Ailesinde pankreas kanseri olanların ise yaşam boyu riski %1,5 ile %13 arasındadır. Düşük bir oran gibi gelse de tüm toplumdaki pankreas kanseri riskine göre risk oldukça artmıştır. Anne, baba, kardeş ya da çocuk gibi 1. derece yakınında pankreas kanseri olan bir birey, olmayanlara göre 18 kat artmış pankreas kanseri riskine sahiptir.
Uluslararası birçok dernek ve kuruluş pankreas adenokarsinom tanısı almış tüm bireylerde kalıtsal nedenlerin araştırılmasını önermektedir. Böylece ailesindeki diğer bireylerin risk altında olup olmadığı tahmin edilebilir.
Pankreas kanseri açısından düzenli tarama yaptırması gereken bireyler
- Üstte sıralanan sendromu (mutasyonu) olan bireyler
- Ailesinde aynı taraftan (anne tarafı ya da baba tarafı) biri 1. derece olmak üzere en az 3 yakınında pankreas kanseri olan bireyler
- Ailesinde birbirinin 1.derece yakını olan 2 bireyde pankreas kanseri görülmesi (örn. dede ve babasında pankreas kanseri olan birey YA DA amca ve babasında pankeas kanseri olan birey)
Taramaya genetik mutasyonu olan bireyler 40-45 yaşlarından itibaren, genetik değişiklik olmayıp ailesinde pankreas kanseri bulunanlarda ise 50-55 yaşlarında başlanması önerilmektedir. Tarama için başvurulan yöntemler üst karın manyetik rezonans (MR) ve MRCP görüntüleme, açlık kan şekeri düzeyi ve/veya HbA1c düzeyi ölçümüdür. Tetkiklerde sorun saptanmazsa her yıl aynıları tekrarlanır. Lezyon ya da şüpheli bulgu saptanması halinde ek tetkikler yapılabilir. Pankreas kanseri için artmış riski olan bireylerde profilaktik (risk azaltıcı) cerrahinin yeri yoktur.
Genetik ya da ailesel risk taşımayan tüm kişilerin de sigara, alkol tüketmemesi, obez ise kilo vermesi, sağlıklı beslenmesi pankreas kanseri riskini azaltmak açısından önemlidir.